DÜNDEN BUGÜNE ÜLKEMİZDE BİRA...

Tarihi ekmekle iç içe geçen bira İÖ 3000 yılından beri Mısır,Mezopotamya ve Avrupa'da bilinen fakat Eski Yunanlar ve Romalılarca bilinmeyen,Yunan kaynaklarında Trak ve Frig biraları yoluyla sözü edilen içkidir. Sözcüğün kökü tartışmalıdır, Latince içmek anlamında bibere'den türetilen '' biber '' (içki) sözcüğünden geldiği iddia edilir. Avrupa 17. yüzyıl sonlarına kadar güneyde şarap ve kuzeyde bira içen bölgeler olarak ikiye ayrılır. Kaliteli bira üretimi bu yüzyılda Almanya, Bohemya, Polonya'da başlamıştır. Hollandalıların güneye inmeleriyle ve Yedi Yıl Savaşları gibi savaş dönemlerinde güneyde bira tüketimi ve birahaneler artmıştır. Bu yüzyılda güneydeki birahanelerin müşterilerini yine Kuzeyliler oluşturmaktadır.

Türkiye'de bira içildiğine dair bilgiler 1850 Zonguldak'ına gider. Zongultak'ta kömür üretiminde çalışan çoğu Sırp, Hırvat, Doğu Avrupalı işçiler zor gurbet koşullarına birayla dayanmaktadırlar ve Müslüman yoldaşları da bu kültürü benimsemiş, şehirde kaptan denilen gemi sahibi girişimcilerin Batı modasını yakından takip etmelerinin de katkısıyla daha o zamandan şehir Avrupai birahanelerle dolmuştur. Ankara'ya 1890'ların başında birahane ve biranın girişi de Avrupalı ve gayrimüslim demiryolu işçileriyle olmuştur.

türkiye'de ilk bira fabrikasının açılışı da 1890'lardadır. İsviçreli Bomonti kardeşlerin İstanbul'da kurduğu fabrikanın ardından birahanelerde çoğalmıştır. 1888'de İstanbul'da faaliyet gösteren birahanelerin sayısı 31'dir. 1894'te İstanbul'da 33, İzmir'de 5, Selanik'te 4 ve Ankara'da 3 birahane faaliyet göstermektedir. Bomonti'den önce 1846'da İzmir'de Prokopp birasının üretildiği söylenmekteyse de bu firmanın Bristoll'den ithal ettiği şişelerin dolu mu geldiği yoksa İzmir de mi doldurulduğu belli değildir.1909'da kurulan Büyükdere Nektar Bira Fabrikası kısa süre sonra Bomonti-Nektar Birleşik Bira Fabrikaları adıyla Bomonti'de birleşmiştir.

Abdülhamit baskısından uzak Selanik'te gazino ve birahaneler ailece gidilebilen , müzikli yerlerdir. İttihatçılar birahanelerde rahatça toplanıp siyaset konuşabilmektedirler. Ali Canip, Beyaz Kule bahçesinde İtalyan maestro yönetiminde güzel melodiler çalan Leh kızlardan pek beğendiği İrma'nın masasına geldiğini , Ziya Gökalp'in ise bu buluşmalar sırasında '' önüne bakar, sağ elini sol elinin içine alır, parmaklarını ovuşturur '' vaziyette beklediğini anlatır.

1926 yılında Tekel İdaresi kurulunca Bomonti-Nektar Tekel'e bağlanmış ancak 1928'de Bomonti-Nektar AŞ adıyla yeniden kurulan firma üretimini 1938 yılına kadar sürdürmüş ve o yıl yeniden Tekel'e devredilmiştir. 1933 yılına kadar tek bir bira fabrikası olan Bomonti-Nektar'dan sonra 1933-1934'teAtatürk Orman Çİftliği bünyesinde ikinci büyük bira tesisi kuruldu. 1939'da Ankara'daki fabrika da Tekel'e devredilmiştir.

Birada devlet tekelinin kalkması 1960'lı yıllarda oldu. 1966'da bira üretme izni alan Erciyas Biracılık ve Malt Sanayi açtığı isim yaışmasının birincisine 5 bin lira ödül vererek Efes Pilsen adıyla 1969'da piyasaya çıktı. Aynı yıl Danimarka patentiyle Türk Tuborg üretime başladı.

Bira tüketimi büyük şehirler ve tatil beldelerinde artarken, 1984'te alkollü içki olduğu kararı alınarak ruhsatsız satışı ve reklamı yasaklanmıştır. Rakının genelikle sofra donatmak gerektirmesine ve törenselliğini korumasına karşın, biranın daha pratik olması iş çıkışı biracılarını yarattı. Devletin kararı ne olursa olsun, rakı halen gazete kağıdına sarılmadan bakkaldan alınmazken biranın yaşadığı serbestlik ikisinin toplumda ne kadar farklı değerlendirildiğini göstermektedir.